28 juli 2006 |
De NRC op het web |
Bliefse nog beej mich,
helse nog van mich
Sergeant Peppers’s Lonely Hearts Club Band
live uitgevoerd in Venlo
The Beatles hebben zich er nooit aan gewaagd, een live-uitvoering van Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Veertig jaar later komt het er toch van: in het Venloos.
Twan Geurts
In de ouderwetse feestzaal van hotel Kreuels in het Duitse grensplaatsje Breyel spelen vijf Venlose muzikanten een handvol Beatlesklassiekers: ‘Lady Madonna’, ‘Ticket to ride’, ‘Come together’. Voor een bus vol Venlonaren. Het publiek schreeuwt om méér. Gretig spelen de muzikanten hun setje nog een keer. Het is vrijdag 25 november 2005; de Paeperband treedt voor de eerste keer live op.
Tekstschrijver en initiator Twan Mientjes is opgetogen. Hij heeft drie grote sponsors kunnen strikken voor zijn plan om The Beatles in het Venloos te laten zingen. Serzjant Paeper zal de openingsact van het Zomerparkfeest in augustus 2006 worden, zo blijkt aan het eind van de avond in Breyel. Met zijn vrienden keert Mientjes terug naar Take Five, de stamkroeg in Venlo waar het allemaal begon. Om het succes te vieren met een paar glazen bier.
Even na drieën loopt hij door de ijskoude nacht naar huis. Twan Mientjes is 46 jaar. Hij weet dat hij niet oud zal worden. Hij heeft suikerziekte en een zwak hart. In die nacht, enkele uren na de lancering van zijn Beatle-droom, krijgt hij een hartinfarct. Een vriendin vindt hem in de Van Cleefstraat, languit liggend in de blubbersneeuw – nog geen honderd meter van zijn woonhuis. Zij belt zijn vrouw Anneke uit bed, die toesnelt met de insulinespuit. Samen proberen ze hem te reanimeren. Het baat niet meer.
Het is druk in de kleine studio. De voorbije weken zijn hier de meeste muziekpartijen ingespeeld. Drums, gitaren, toetsen, strijkers, blazers, een harp. Alle nummers staan in ruwe versie op de analoge 24-sporenband. Voor het eerst horen enkele leden van de Paeperband hun eigen spel terug. Het intro van ‘Good Morning’ met de uitbundige blaassectie klinkt verbluffend vertrouwd. Helemaal The Beatles. Alleen de kraaiende haan ontbreekt nog.
Achter het glas oefent Dicky Franssen, vroeger de organist van popgroep Alquin, met schorre stem de eerste maten van de Venlose variant van ‘Good Morning’: ‘Waer Wakker’. De zanger draagt een zwart T-shirt zonder mouwen; ‘Friends’ staat erop in blauwe letters. Het zwarte haar hangt over zijn oren. Zijn spijkerbroek wordt opgehouden met bretels.
De zanger breekt zijn tong over de propvolle, snelle zinnen. „Idderein zwerf rond wie Bedoeinen.” Het Engelse every en het Venlose idderein pakken ritmisch heel verschillend uit. Een van de lastigste nummers van het hele album, vindt bassist Ben Benders. „Je telt je suf. Een, twee, drie. Een, twee, drie, vier. Een twee, drie vier, vijf.”
Het origineel van The Beatles wordt beluisterd, regel voor regel. Producer Alsters haalt de bladmuziek erbij uit The Beatles – Complete Scores. Langzaam komt Dicky Franssen op dreef. Na twintig takes heeft hij het nummer onder de knie. Het refrein klinkt als een mokerslag, veel rauwer dan in de easy, bijna monotone uitvoering van Lennon en McCartney. „Hebben die kip”, roept de producer. Iedereen in de studio juicht.
De volgende ochtend zingt de boomlange Michiel van der Grinten de Venlose versie van ‘For the benefit of Mr. Kite’. Het is geen vertaling van het origineel, maar een hommage aan de oprichter van opvangtehuis Doortocht aan de Straelseweg, Lei Breuren; Veur 'ne priester met ein werm hert/ wuurt dit ein benefietconcert. Een deel van de cd-opbrengst gaat straks naar dit goede doel.
Michiel is de zanger van de populaire regionale band Minsekinder. Zijn nummer levert minder muzikale problemen op dan ‘Waer Wakker’. Wel is er discussie over de tekst. „Ein kop snert met wors en spek, is dat wel Venloos”, vraagt een van de muzikanten zich af. „Een bord is in het Venloos toch eine telder?”
„En snert”, vraagt iemand anders, „gebruiken wij dat woord wel?”
Het beste zou zijn eine telder ertesoep. Maar dat levert weer problemen op in het metrum. Het wordt tenslotte eine telder snert met wors en spek. Het Hollandse woord ‘snert’ is inmiddels zo ingeburgerd, dat kan wel blijven staan.
Al lang liep hij rond met het plan voor een Venlose versie van de Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Anderhalf jaar geleden ontmoette hij in zijn stamkroeg Martijn Alsters, fluitist, componist, muziekdocent aan de Hogeschool Utrecht en producer van klassieke en populaire cd’s. Alsters had toen al enkele nummers van Sergeant Pepper geremasterd. „Gewoon, om te begrijpen hoe The Beatles het gedaan hebben.”
De schrijver en de muzikant hadden elkaar gevonden. Mientjes ging als een bezetene aan het werk om de songs te vertalen. De legende wil dat hij de klus in twee nachten heeft geklaard. Alsters: „Sterke teksten. Hij heeft het metrum maar ook de humor van de Beatles overeind gehouden.”
Mientjes riep de stichting Serzjant Paeper in het leven en formeerde een bestuur. Eén uitgangspunt stond meteen vast. De muziek moest het originele geluid van The Beatles zo dicht mogelijk benaderen, maar de zangers moesten zichzelf blijven.
De Noord-Limburgse Maasstad Venlo (93.000 inwoners) staat in de provincie en ook daarbuiten bekend om zijn carnavalsliedjes. Gevoelige, fado-achtige composities soms. De stad wemelt van de fanfares, de zangkoren, de joekskepelle (carnavalsorkestjes) en de popbandjes. De initiatiefnemers wilden niet John Lennon en Paul McCartney imiteren, maar een eigen Venloos geluid laten horen. Alsters: „Twan Mientjes kende al die zangers en bandjes uit de regio. Feilloos heeft hij de juiste stemmen bij de nummers gevonden.”
„Hij zei tegen mij: ‘Jíj moet Good Morning zingen’,” zegt Dicky Franssen. „Hij zette me voor het blok. Liever had ik een ruiger nummer gezongen. Maar daar viel niet over te praten. Ik heb er maar mijn eigen draai aan gegeven.”
Vijf Venlose muzikanten formeerden de Serzjant Paeper’s Oeits Haos Sterre Band (‘Ooit Bijna Sterrenband’), kortweg de Paeperband. Ze waren veertigers en vijftigers die elkaar al heel lang kennen, allemaal opgegroeid met The Beatles. Ze gingen op zoek naar de authentieke instrumenten uit de jaren zestig, zoals de Fender Stratocaster waarmee Lennon en George Harrison vanaf 1965 speelden, en die ze onder andere gebruikten in de tijd dat ze Sergeant Pepper opnamen. Ook de versterkers Vox AC-30 en Vox-AC 50 dragen bij aan het authentieke Beatle-geluid.
De organisatie draaide op volle toeren toen Twan Mientjes overleed. Alsters: „Het heeft maanden geduurd voordat de eerste schok was verwerkt. Meteen al beseften we hoe belangrijk hij voor het project was geweest. Als het bestuur vergaderde hoefde iedereen maar ja te knikken. Twan had alles al geregeld.” Zijn weduwe Anneke bood aan om voorzitter te worden.
Producer Martijn Alsters is gefascineerd door het geluid van Sergeant Pepper. Alles werd opgenomen met een vier sporen-machine, daaroverheen konden ze weer vier sporen zetten, tot een maximum van twaalf – voor die tijd heel geavanceerd, maar naar huidige maatstaven primitief.
Als producer George Martin een galm nodig had gebruikte hij daarbij een gigantische metalen plaat van twee bij drie meter. Alsters: „Nu kan ik met de computer een zangstem ontelbare galm-effecten geven. The Beatles zijn niet heilig, maar we wilden dat originele geluid intact laten. Ze zingen heel hoog, met hun jonge stemmen. We hebben niet getornd aan de oorspronkelijke toonsoorten en tegelijk gebruiken onze zangers hun eigen karakteristieke stem. Die combinatie maakt het, vind ik, zo geslaagd. Alleen ‘She’s leaving home ’/ ‘Weg van hoès’ is een kleine terts lager gestemd.”
Voor de Venlose cd-opnames kon de producer beschikken over het internationaal gekleurde muziekgezelschap van het Limburgs Symfonie Orkest. Maar een live optreden met zo’n groot orkest bleek een brug te ver. Te gecompliceerd, te duur ook. Alsters: „Dat was even slikken. Nu staat er een flinke band op het podium, met echte strijkers en blazers. Alle extra geluiden hebben we gesampled uit originele opnamen. Zoals het orgel-intermezzo bij ‘Mr. Kite’. Dat is samengesteld uit authentieke orgelklanken, die we live kunnen oproepen. Het zijn geen nepgeluiden uit de computer. Dit klinkt zeker zo goed als een echt orkest.”
Vandaag komen alle lijntjes bij elkaar. De podiumcommissie ontvouwt een plan voor de aankleding en de choreografie per nummer. Tijdens het circusnummer van ‘Mr. Kite’ treden vuurspuwers en acrobaten op. Indiase danseressen begeleiden zanger Arno Adams als hij ‘Within You Without You’/ ‘Deep in dich, deep oét dich’ vertolkt.
Zeventig leden van zes Venlose joekskepelle zullen aan het begin van de avond vanuit verschillende delen van de stad naar het Julianapark trekken. De organisatie wil de identiteit van de spreekstalmeester niet prijsgeven, maar de naam van Jacq Poels, de zanger van popgroep Rowwen Hèze gonst rond. De toegift staat wél vast. Acteur Huub Stapel zal ‘’t Roeëzig Veld’ zingen, de Venlose versie van ‘Strawberry Fields Forever’.
De zangers die er vandaag wel zijn nemen de ontbrekende partijen voor hun rekening. De jonge Marco Schell zingt een overrompelend luidruchtig ‘Lovely Rita’/ ‘Moeëje Mia’. Spannend wordt het als de samples van ‘A day in a life’ voor het eerst worden gemengd met de live uitvoering van de Paeperband. Het fragment waarin George Martin een 45-koppig orkest opzweepte tot een kakofonische orgie in amper vijfentwintig tellen is historisch geworden. Na enkele haperingen stromen de eerste lage tonen helder uit de speakers. De slaggitarist telt hardop mee. Precies op de vijfentwintigste maat de climax. In de oorverdovende stilte die volgt slaat Collie Franssen voorzichtig de pianotoetsen aan.
De oude bard Sjraar Peetjens laat horen dat hij ondanks zijn verkoudheid een ontroerend ‘When I’m Sixty Four’ kan zingen: „Bliefse nog beej mich, helse nog van mich, as ik veer en tachtig bin”. Vroeger vertolkte hij met zijn lyrische tenor alle bekende Venlose carnavalsschlagers. Op zijn verzoek is ‘64’ veranderd in ‘84’; eind dit jaar hoopt hij zelf die leeftijd te bereiken. Met zijn hoge, soepele stem zingt hij zijn vrouw Ria verliefd toe. Zijn magere armen maken precies de goede, smachtende gebaren. En zij lispelt elk woord mee.
**Luister naar ‘Lucy in the Sky with Diamonds’ op www.nrc.nl/kunst.
Op www.paeper.nl is alle informatie te vinden over de cd Serzjant Paepers Oeits Haos Sterre Band en het optreden op 3 augustus op het Zomerparkfeest in Venlo.
LUCY IN DE LÓCH VOL DREUME
Stel dichzelf veur, 'ne boeët hiel zaach golvend
langs buim van flewièl, en wolke van dóns
emus dae rup dich, de antwoordts hiel lanksaam,
ein maedje met ouge van gold
Bleujende bloome, oranje-blauw-roeëd,
slingerend euver dich haer
de zuks nao 't maedje, de zón in zien haor,
ziene lach
Lucy in de lóch vol druime (3x)
Volg um dan, nao ein brök beej 't water
wao minse picknicke in ein aardbeieveld
idderein lach aste zuks nao de leefde
die weg van dich löp, dich bedwelmp
Zwartwitte taxi's staon klaor op 't strand
wachte op dich, geiste mei?
klum achterin, diene kop in ein wolk
gans geweid
Lucy in de lóch vol druime (3x)
Stel dichzelf veur in d'n trein op de statie
dien kóffer vol wolke, die weg van dich rolt
plotseling emus, dae truuk nao dich toe holt
't maedje met ouge van gold
LUCY IN THE SKY WITH DIAMONDS
Picture yourself in a boat on a river,
with tangerine trees and marmalade skies
somebody calls you, you answer quite slowly,
a girl with kaleidoscope eyes.
Cellophane flowers of yellow and green,
towering over your head.
look for the girl with the sun in her eyes,
and she's gone.
Lucy in the sky with diamonds (3x)
Follow her down to a bridge by a fountain
where rocking horse people eat marshmallow pies,
everyone smiles as you drift past the flowers,
that grow so incredibly high.
Newspaper taxis appear on the shore,
waiting to take you away.
climb in the back with your head in the clouds,
and you're gone.
Lucy in the sky with diamonds (3x)
Picture yourself on a train in a station,
with plasticine porters with looking glass ties,
suddenly someone is there at the turnstyle,
the girl with kaleidoscope eyes.
